Dil ve Anlatım

1.Ünitenin İlk Konusu Cevapları
Dil Ve Anlatım
♦ Kendi dışında başka bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüş veya olgulara gösterge denir. 

Yine bir göstergenin gerçek dünyadaki karşılığına gönderge denir. Sözcükler, resim, şekil, işaret gibi diğer ögelere de gösteren adı verilir. Eğer gösteren olgu akılda birtakım görüntüler oluşturuyorsa; bu da gösterilendir. 

Göstergeler üç gruba ayrılır:

1.Dil göstergesi: Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her türlü eylem bu gruba girer. Her sözcük bir dil göstergesidir.

2.Doğal gösterge: Doğal güzellikler, yaprakların sararması gibi durumlar doğal göstergelerdir.

3.Sosyal gösterge: Trafik ışıkları, görgü kuralları gibi sosyal ögeler, sosyal göstergelerdir.

♦ Göstergeleri inceleyen bir bilim dalı vardır: Göstergebilim. Gösterge sistemlerini inceler, göstergeleri araştırır.
İnsanların birbirleriyle anlaşmak için kullandıkları doğal diller (söz gelimi, Türkçe), davranışlar, görüntüler, trafik belirtkeleri, bir kentin uzamsal düzenlenişi, bir müzik yapıtı, bir resim, bir tiyatro gösterisi, bir film, reklam afişleri, moda, sağır-dilsiz abecesi, yazınsal yapıtlar, çeşitli bilim dilleri, tutkuların düzeni, bir ülkedeki ulaşım yollarının yapısı, kısacası bildirişim amacı taşısın taşımasın her anlamlı bütün çeşitli birimlerden oluşan bir dizgedir.
♦ Atatürk’ün basınla ilgili görüşleri; 
Basının, hürriyetini iyi kullanması gerektiğinin bir vazife olduğu mesajını veren ATATÜRK, basın hürriyetiyle ilgili ise 1924 yılında şu sözünü söylemiştir: "Basının tam ve geniş hürriyeti iyi kullanmasının, ne derecede nazik bir vaziyet olduğunu söylemeye lüzum görmem. Her türlü kanuni kayıtlardan evvel bir kalem sahibinin ilme, ihtiyaca ve kendi siyasi telakkilerine olduğu kadar vatandaşların hukukuna ve memleketin, her türlü hususi telakkilerin üstünde olan, yüksek menfaatlerine de dikkat ve hürmet etmek manevi zorunluluğu, asıl bu mecburiyettir ki umumi düzeni temin edebilir. Bununla beraber bu yolda yanılma ve kusur olsa bile; bu kusuru düzeltecek etken ve vasıta; basın hürriyetinden doğan mahzurların giderilme vasıtası, yine basın hürriyetidir."

ATATÜRK, 1923'te ise hiç bir şahsiyetin basına etki edemeyeceğini şu sözleriyle anlatmıştır: "Matbuat hiçbir sebeple tahakküm ve nüfuza tabi tutulamaz."

Gazetecilerin samimi olması gerektiğini de belirten Kemal ATATÜRK, 1929 yılında söylediği bir sözle konuyu şöyle anlatmıştır:

"Gazeteciler, gördüklerini, düşündüklerini, bildiklerini samimiyetle yazmalıdır." 1923'te aynı konuya ilgili söylediği başka bir sözünde ise şu ifadelere yer vermiştir:

"Gazeteciler kanunun ve umumun menfaatlerinin aksine muamelelere şahit ve vakıf oldukları takdirde gerekli yayında bulunmalıdır."

ATATÜRK, cumhuriyetin ruhunun, basın hürriyetini kötü kullanan kendini bilmezlere fırsat vermemesini dolaylı yoldan isteyen iki ayrı sözünü 1925 ve 1924 yıllarında söylemiştir.

"Basın hürriyetinin mahzurlarının giderilmesinin yine basın hürriyetiyle mümkün olduğuna dair bu büyük meclisin yol gösterme ve düzenleme sahasında güzel karşılanan esaslar, eğer Cumhuriyetin ruhu olan faziletten mahrum kendini bilmezlere, basının sinesinde haydutluk fırsatını verirse, eğer halkı aldatan ve doğru yoldan çıkaranların fikriyat sahasındaki uğursuz tesirleri, tarlasında çalışan suçsuz vatandaşların kanlarını akıtmasına, yuvalarının dağılmasına sebep olursa ve eğer en nihayet haydutluğun en kötüsünü göze alan bu gibi kimseler, kanunların özel müsaadelerinden istifade imkanını bulursa, Büyük Millet Meclisi eğitici ve ezici kudretinin müdahale ve uyarması elbette gerekli olur."

"Özel maksatla neşriyat yapan bazı gazetelerin, halkın ekseriyeti üzerinde yaptığı tesir, her memlekette olduğu gibi o gazetelerin lehinde değildir."

◘ 
Sözlükte "iletişim" ne demek?
1. Duygu, düşünce ya da bilgilerin usa gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komünikasyon.
2. Telefon, telgraf, televizyon, radyo gibi aygıtlarla yürütülen bilgi alışverişi, bildirişim, haberleşme, komünikasyon.
3. İki ya da daha çok kişi arasında bir anlaşma, uzlaşma doğmasını sağlayan karşılıklı konuşma, diyalog. 
◘ Kuşlar, nasıl iletişim kurar? 

İnsanlar ağız yoluyla konuşurlar fakat konuşabilmeyi sağlayan asıl organ beyindir. Beyinde oluşan düşünceler dilimize ve dudaklarımıza aktarılır. Hayvanlar yaradılış itibariyle çok farklı yaratıldıkları için bu şekilde konuşamazlar.
Papağan ve benzeri kuşların yaptıkları konuşma değil, mükemmel bir ses tınısı ezberi ve tekrardır. Sesleri ezberler ve taklit ederler. Kuşların ses organları memeli hayvanlardan farklı olarak gırtlakta değil göğüs kafeslerin dibinde, karın boşluğunun derinliklerindedir.
Kuşların ses taklit yeteneği vardır. Doğayla iç içe yaşarken diğer kuşların seslerini taklit ederek bir çeşit iletişim sağlarlar.

İ N C E L E M E
♦ Sinsice girer kanınıza yalnızlık. Başlangıçta da vardır yanınızda. Sonunuzda da olacaktır. En güvendiğinizdir. En samimisidir o. Maskelerinizi yalnızken indirirsiniz siz. Gözyaşlarınızı ona akıtır ve ona küfredersiniz. Ona sarılır, ona itilirsiniz. Başarır, kaybeder, sever, savrulur, terk eder, biter ve bitirirsiniz... Yine de... Yanınızdadır o...
♦ Şair, gözleri kapalı olduğu halde iletişimi kulaklarıyla, burnuyla, teniyle(dokunma ile) kurmuştur.
♦ Serin serin-havanın ısısı- (dokunma), Çekiç sesleri –ses-( duyma), ter kokuları –koku- (koku alma)
♦ Ay’ın doğuşu, İLETİŞİM de doğal göstergedir. Akşam olduğunu, günün bittiğini bildirir.
Ay, eski çağlardan beri insanların ilgisini çeken, kimine korku, kimine sevgi salan bir gök varlığıdır. Güneşin, karşıtı, yıldızların can yoldaşıdır. Ay tarımla uğraşanların dilinde uğuru ozanların dilinde ise sevgiliyi ifade eder.
Anadolu’nun en eski uluslarında, Hititlerde, Urartularda, Yunan, Roma dönemine değin yaşayan uluslarda Ay bir tanrı, tanrıça olarak saygı görür; birçok kutsallık taşıdığına, yeryüzü olaylarıyla yakından ilişkisi bulunduğuna inanılırdı. Eski Türk inanışlarında ay ‘dede’’dir.”

1.Etkinlik

İletişim, insanlar arasında gerçekleşen duygu, düşünce ve bilgi alışverişidir.
Bu alışveriş, yani iletişim genellikle konuşmayla gerçekleşir. Fakat göz işareti, gülümseme, susma, ağlama, müzik, resim, kitap, gazete, sinema, heykel ve mimariyle de iletişim sağlanabilir. Nitekim insanlar tarih boyunca duman, mektup, kuş, ıslık, trafik işaretleri, internet gibi değişik iletişim araçları kullanmışlardır.
İletişimin Öğeleri
İletişim, tüm tarafların üzerinden bilgi alışverişi yapılacak ortak bir dili anlamalarına ihtiyaç duyar. İletişimin gerçekleşmesi için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekir. İletişimde belirli mesajlar kodlanarak bir kanal aracılığıyla bir kaynaktan bir hedefe (alıcıya) aktarılır.
Örneğin bir konuşmacı (kaynak) ortak bir dil aracılığıyla kodladığı kelimeleri (ileti) ses dalgaları (kanal) yoluyla alıcıya (hedef) aktarır. Dolayısıyla iletişimin “gönderici, alıcı, ileti, kanal, bağlam, dönüt” gibi öğeleri vardır. Şimdi bu öğeleri sırasıyla açıklayalım:
1. Gönderici
Gönderici iletiyi hazırlayan, gönderen kişidir. Gönderici iletişimin en önemli öğesidir. Çünkü gönderici olmadan iletişim gerçekleşmez. İletiyi aktaran göndericiye kaynak ya da verici de denir. Dinleyiciye bir şey söyleyen kişi göndericidir.
2. İleti
Göndericinin aktardığı duygu, düşünce, hayal, istek ve bilgilere “ileti” denir. Başka bir deyişle ileti, göndericinin alıcıya aktardığı mesajdır. Dolayısıyla konuşanın (gönderici) anlattığı, bildirdiği şeylerin hepsi ileti kavramına dâhildir. Sözü söyleyenin, dinleyene söylediği söz iletidir.
3. Alıcı
Duygu, düşünce, istek ve bilgilerin aktarıldığı kişi ya da kişilerdir. Başka bir deyişle alıcı, iletinin gönderildiği insan ya da topluluktur. Ortada bir ileti vardır, bu iletinin pek tabii bir de “alıcısı” olmalıdır. Bu da konuşmayı dinleyen kişidir. Dinler ve “iletiyi” alır.
4. Şifre (Kod)
İletişimdeki iletiler şifrelenerek aktarılır. Gönderici, iletisini konuşmanın yanı sıra yazıyla, resim çizerek, rakamlarla ya da hareket yaparak anlatmayı da deneyebilir. İşte bu tür iletişim şekillerine “şifre” denir.
5. Bağlam
İletişime katılan öğelerin birlikte meydana getirdiği ortama bağlam denir. Başka bir deyişle göstergenin öteki öğelerle birlikte ve onlarla birleşerek, bütünleşerek onların da yardımıyla bir kavramı yansıtmasıdır. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını bağlamına göre belirleriz. Bir sözcüğün anlamını belirlemede bağlam devreye girer. Bu açıdan bağlam, iletişimde çok önemli bir yere sahiptir. Örneğin “sıfır” kelimesi değişik bağlamlarda değişik anlamlar ifade eder.
Bu sözcük, “Pazarda sıfır gibi bir araba buldum ve onu hemen aldım.” cümlesinde aracın hasarsızlığını, kullanışlılığını, yeniliğini bildiriyor. Yani olumlu anlamda kullanılmıştır. “Sorma, su içsem kilo alıyorum, bütün rejimleri denedim, netice sıfır.” cümlesinde ise “sıfır” sözcüğü “kötü, başarısız, verimsiz” anlamında kullanılmıştır. Yani olumsuz anlamda kullanılmıştır.
6. Kanal
İletinin göndericiden alıcıya ulaştığı yol veya araca kanal denir. İletişimde gönderici iletisini alıcıya söz, yazı, rakam gibi belli araçlar yardımıyla aktarır. İşte iletişimin bir parçası olan bu araçlara kanal adı verilir. Konuşmada kanal sözdür.
7. Filtre
Filtre, alıcının iletiyi kendine göre yorumlama biçimidir. Bu açıdan filtre, algılamayla ilişkili bir öğedir. Algı, kişinin belli bir bilgiyi duyma, anlama ve değerlendirme sürecidir. Kişinin durumu, istekleri, geçmiş yaşamı, önyargıları ile sosyal ve kültürel unsurlar algılamayı etkilemektedir. Tüm bu unsurlar, kişilerin aynı iletiyi farklı yorumlamasına kapı aralamaktadır. Bu durum da iletişimdeki filtre kavramıyla açıklanmaktadır.
8. Dönüt (Geri Bildirim)
Alıcının, göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) dönüt denir.

İletişim Çeşitleri

A- Kişi içi iletişim

B- Kişilerarası iletişim: 1.Sözlü iletişim 2. Sözsüz iletişim: a) yüz ifadeleri b) jestler

C- Örgüt içi iletişim: 1. Yukarıdan aşağıya 2. Aşağıdan yukarıya 3. Yatay iletişim 4. Çapraz iletişim

D- Kitle iletişimi

2 .Etkinlik
Görev bölümü yapılamayacağından evdeki düzen bozulurdu, anne – baba – çocuk ilişkisi olamazdı.

İşlenemezdi; çünkü “konuşma” sözlü iletişimdir. Sözlü iletişim olmazsa bilimsel ve akademik çalışmalar ve etkinlikler yapılamazdı.

Her canlı dış dünyası ile bir şekilde ilişki kurmak durumundadır. İnsan dışındaki canlılar bu ilişkileri ilkel iletişim yollarıyla gerçekleştirir. Oysa dil ile gerçekleştirilen iletişim en kolay, en hızlı, en sağlam ve en ekonomik olanıdır.

3.Etkinlik

Kim (Orhan), kime (Esma’ya), ne söylemektedir (Bugün hava çok güzel!)
Bu üç öğe iletişimin temel öğeleridir.
Gönderici – İleti – Alıcı 
Orhan (gönderici)--- “Bugün hava çok güzel!” (ileti) ------ Esma (alıcı)
Tek yönlü olmuştur.

4.Etkinlik

Mehmet Bey, Fatma Hanım ve Emre hem gönderici hem de alıcıdır. Çünkü bu kişiler aynı bağlamdadır.
Aç ya da tok olduklarını bildiren iletilerdir.
Konuşmalar alıcıya “KANAL” yoluyla ulaşmaktadır.
İşitme engelliler görselliğe dayanan işaret dili ile iletişim kurabilirler.

5.Etkinlik

İşitsel ve görsel, İşaret – Sembol – Dil 
Görme engelli bir insan bu nesnelerden trafik lambası ile iletişim kuramaz.

6.Etkinlik

Şifre çözülemediğinden
Şifreyi çözemediğimiz için internet hesabını kullanamıyoruz; şifresini çözemediğimiz iletiyi de anlayamayız.
Çizilen bir resmi veya karikatürü, kullanılan sembolleri birer iletişim aracı olarak kabul edilebiliriz. Bunları birtakım mesajlar iletmede kullanabiliriz.
7.Etkinlik

İletinin algılanması esnasında kişinin ruhsal durumunda bir rahatsızlık varsa, içinde bulunduğu fiziki ve çevre koşulları uygun değilse ya da dil ve kültür farklı ise yanlış anlamalar, anlayamama durumu oluşur bu da kavgalara hatta cinayetlere yol açabilir. Bu nedenle rolü büyüktür.
Kişi kendisine gönderilen iletiyi olduğu gibi anlar; ancak o günkü ruhsal durumu, fiziki ve çevre koşullarının uygunluğu, kültür farklılıkları gibi nedenlerle farklı anlaması da mümkündür.
Alınan her iletiye tepkiler farklı olur. Çünkü iletideki anlamlar yer ve zamana göre farklılık gösterir.

8.Etkinlik
Okul (sıra): Dershane, meclis vb. yerlerde kullanılan ve oturup yazı yazacak biçimde yapılan mobilya.
Banka (sıra)Big Grinüzeni sağlamak için müşterilere verilen numaralar.

Bağlam değişmiştir. Çünkü iletideki anlamlar yer ve zamana göre farklılık gösterir.

İletişimde bağlam bir ilişkinin, bir faaliyetin olduğu koşulları, yer ve zamandaki durumu anlatır. Bağlam iletişimin tarzını belirleyici olarak rol oynayabilir. Arkadaşlık ortamındaki konuşma ile resmi bir ortamdaki konuşma arasında nitelik farkları olacaktır. Bir kişi arkadaşlık ortamında daha sıcak daha samimi ifadeler kurarken resmi ortamlarda daha seviyeli bir tavır takınır.
Kelimeler de farklı ortamlarda değişik anlamlar ifade edecek şekilde kullanılabilir. Bu kullanımlara bağlam adı verilir. Dildeki anlatım zenginliği kelimelerin kullanıldığı bağlamla doğrudan ilgilidir.

9. Etkinlik

İnsanın anlatma yeteneğinin en gelişmiş aracı dildir. Dil, ruh hallerinin ve duygularının anlatılmasında da kullanılır. Dil göstergeleri kendi anlam ve değerlerinden başka anlamları da ifade etmeye elverişlidir. Dille gerçekleştirilen iletişim gelecek zamanlara aktarılmak üzere saklanabilirler.

10.Etkinlik
Her insan farklıdır, eğitimi, yetiştiği çevre, bilgisi ve donanımı farklıdır. Arkadaşlarımızın yazdıklarıyla bu nedenlerden farklılık olabilir.

Gülü temsil eden bir kelime kullanılır. Çünkü metinler kelimelerden oluşur.

Kendi dışında başka bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, kelime, nesne, görünüş ve olgulara gösterge denir. Söz gelimi bir markanın amblemi, o markayı ortaya çıkaran şirketin göstergesidir.

Göstergeleri inceleyen bilim dalının adı: Göstergebilimdir (Semiyoloji) 

11.Etkinlik
Fotoğraftakiler doğal göstergedir.

Aşk duygusunun

Sonbahar

Beyaz önlük, üniforma, itfaiyeci tulumu, para, yamalı elbiseler…

Doğal gösterge: rüzgar, yaprak, ağaç…
Sosyal gösterge: sucuların çıngırakları, dok, kayıkhane…
Dil göstergeleri: şiirdeki tüm sözcükler

12.Etkinlik
Gösterge Çeşitleri
1. Dil Göstergesi
Yazıyla veya sözle gerçekleştirilen her türlü etkinlik dil göstergesiyle ilgilidir. “Kedi” kelimesi bir dil göstergesidir. Bu gösterge, “k. e, d, i” seslerinden oluşmuştur. Kelimeyi oluşturan sesler gösteren, kelimenin çağrıştırdığı anlam ise gösterilendir.
2. Dil Dışı Göstergeler
Resim, şekil, işaret, hareket, jest, mimikler vb. dil dışı göstergelerdir. Dil dışı göstergeler ikiye ayrılabilir:
a. Doğal gösterge: Doğal olan her şey doğal göstergedir. Yağmurun yağması, deprem, sel, sonbaharda yaprakların sararması vb. doğal göstergedir.
b. Sosyal gösterge: Sosyal durumları anlatan göstergelerdir. Görgü kuralları, trafik lambaları vb. unsurlar sosyal göstergedir.
(“Altın” kelimesi bilinen “değerli maden” anlamında kullanılabildiği gibi “çok değerli” ya da “sarı rengin bir tonu” anlamında da kullanılabilir. Bu özelliğiyle dil göstergeleri geniş bir anlatma imkânına sahiptir.)

13.Etkinlik
Anlamlarında bir değişiklik oluştu. Dil göstergelerini oluşturan birimler (harf/ses) belirli bir sırada olmak zorundadır.

14.Etkinlik
Hiçbir dil, varlık ya da kavramları adlandırırken bir neden arama yoluna gitmemiştir. Öyle olsaydı, her varlık ya da kavram bütün dillerde aynı sözcükle karşılanırdı. Adlandırma yapılırken en başta belli nedenlere dayanılmış olunsa bile, hem bu neden zamanla unutulmuş, hem de bu nedenler kişiden kişiye, bölgeden bölgeye hep farklılık göstermiştir. Türkler sözgelimi bir zamanlar belki belli bir nedene bağlı olarak "el" demiş; ama şimdi biz bu nedeni bilmiyoruz. Demek ki baştaki nedenlilik bile bizi bağlamamış. Öte yandan, Türklerin "el" dediğini başkaları değişik nedenlerle ya da rastlantıyla "hand" (İng., Alm.), "mano" (İt.), "mâo" (Port.), "ruka" (Çek.), "kéz" (Mac.) göstergesiyle karşılamış.

1. üflemek 2. Horlamak 3. Gıcırdamak 

15.Etkinlik
Tat alma duyusuyla anlatabilirdi.

En elverişli ve kullanışlı gösterge Dil Göstergeleridir.

16.Etkinlik
Yazı – kağıt – taş ve mermer anıtlar – toprak tabletler – deri – papirüs…

İletiyi (mesajımızı) bildirmek için.

17.Etkinlik
Yavuz hırsız, ev sahibini bastırır. Cümlesinde olumsuzdur. 
Anlam iyileşmesi: Kimi sözcüklerin başlangıçta kötü bir anlam taşırken zaman içinde iyi bir anlam karşılayacak hâle gelmesidir. Yavuz” sözcüğü eskiden “kötü, hırsız” anlamını taşırken daha sonra “yiğit, kahraman” anlamını karşılar duruma gelmiştir ki bu, anlam iyileşmesi vardır.

18.Etkinlik
1. cümlede “kalp organı” olmayan
2. cümlede “merhametsiz, acımasız” anlamlarında kullanılmıştır.

Göstergeler, bulundukları bağlama göre algılanırlar. Örnekte olduğu gibi “13” göstergesi harflerle birlikte olduğunda “B” olarak rakamlarla olduğunda “13” olarak algılanır.

19.Etkinlik
Basın hürriyeti hakkındaki görüşleri
Halkı uyaracak ve bilgilendirecek gerekli yayınlarda bulunmasını istemiştir.
Yine basının kendisidir.

Anlama ve Yorumlama

♦ Terzide kumaş kesmek, berberde saç tıraşı olarak algılanır.
♦ Şiirde balık ağı olarak kullanılmış; evde ise, “Ulaşım ve iletişim gibi alanlarda ülkenin her yerine yaygınlaştırılmış şebeke” veya “Pantolon veya külotun apış arasına gelen yeri, apışlık.” Anlamlarında kullanabiliriz.
Şiirde “Yağmur sularının, çatının bazı yerlerinden içeri sızmasını önlemek için yapılan saç örtü: Baca eteği. Boru eteği.” Anlamında kullanılmış; mağazada ise “1. Giysinin belden aşağıda kalan bölümü. 2. Bedenin belden aşağısına giyilen, değişik biçimlerde, genellikle kadın giysisi, eteklik 3. Giysinin alt kenarı” anlamlarında kullanılabilir.
Ölçme ve Değerlendirme
1. ….DİL….
….İLETİŞİM…
2. (D), Y,Y , (D)
3. D
4. D
5.B
6.A
7. C

BURDAN SONRASI BAŞKA YERDEN ALINDI NE KADAR DOĞRUDUR BİLEMİYORUM AMA SADECE BUNU BULABİLDİM ...