Coğrafya
Coğrafya
SAYFA 24
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A:
1.Klimatoloji
2.Sulama,içme suyu,turizm vb
3.Hidroferden buharlaşan su atmosfere , atmosferden yağış olarak hidrosfere döner.
4.Litosfer (jeomorfoloji) , hidrosfer ( hidrografya) , atmosfer (klimatoloji) , biyosfer(biyocoğrafya)
5.Jeoloji,hidroloji,meteoroloj
6.Dağılış , ilgi,nedensellik,
7.Hidroloji – sular bilimi , jeomorfoloji - yerşekilleri bilimi
B : BOŞLUK DOLDURMA SORULARI CEVAPLARI:
1.Canlılar küresi ,taş küre
2.Atmosfer
3.Doğal ve beşeri
4.Fiziki
5.Klimatoloji
6.Okyanus ve denizler
7.Jeomorfoloji
C: DOĞRU YANLIŞ SORULARI
1-D 2-Y 3-D 4-Y 5-Y
SAYFA:25
Ç: ÇOKTAN SEÇMELİ SORU CEVAPLARI
1-C 2- E 3-D 4-A 5-B
SAYFA : 54
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAPLARI
C: BOŞLUK DORDURMA CEVAPLARI
1-Azdır
2-Ölçekten
3-Değişmez
4-Her yerde aynıdır
5-En fazladır
6-Dorukları gösterir
7-Deniz kıyısını gösterir
8-Açı cinsinden uzaklığıdır
9-Ölçek
10-Küçük ölçekli
Ç:DOĞRU YANLIŞ CEVAPLARI
1-D 2-D 3-D 4-D 5-D 6-Y 7-Y 8-Y 9-D
SAYFA 55
D:ÇOKTAN SEÇMELİ CEVAPLARI
1-B 2-D 3-B 4-D 5-A 6-E 7-E 8-E 9-A
SAYFA 65
A-Aşağıdaki soruları yanıtlayınız .
C-1-
Güneşin dönük yüzü aydınlık diğer taraf karanlık
Ekvator’dan kutuplara doğru sıcaklık azalır
Güneş ışınları farklı açılarla düşer
C-2 Güneş doğudan doğar , gece gündüz birbirini izler
C-3 2-3 Ocak güneşe en yakın ; 3-4 temmuz güneşe en uzak olduğu zamandır. Kuzey ve Güney yarımkürelerde farklı tarihlerde yaz ve kış yaşanır
C-4 Mevsimler oluşmazdı sıcaklık değişimi olmazdı
c-5 Dünyanın şekli
C-6 23 derece 27’ dakika yer yuvarlağının Ekvator düzlemiyle ekliptik arasındaki açıdır
C-7 Mevsimler, gece - gündüz farkı
C-8 Her yerde gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir
Güneş ışınları yerel saatle 12 ‘de Ekvatora dik düşer
Aydınlanma daireleri Kutup noktalarından geçer
Aynı meridyenler üzerindeki yerlerde Güneş aynı anda doğar ve batar .
C-9
21 HAZİRAN DURUMU:
a. Kuzey Yarım Küre
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 90°lik açı ile düşer.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar gündüzler gecelerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi, güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dik açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları küçülmeye başlar.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar.
b. Güney Yarım Küre
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 43°06' lık açı ile düşer.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesi’nin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar.
Oğlak Dönencesi’nin güneyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalır.
21 ARALIK DURUMU
a. Kuzey Yarım Küre
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43°06' lık açı ile gelir.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 21 Mart tarihine kadar, geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalmaya başlar.
b. Güney Yarım Küre
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 90° lik açı ile gelir.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar. Ancak 21 Mart tarihine kadar, gündüzler gecelerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesi’nin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dik açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları küçülmeye başlar.
Oğlak Dönencesi’nin güneyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar.
C-10 Dönenceler arasına dik düşer
C-11
30° = 60° olurdu.
* Dönenceler 30° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Tropikal Kuşağın alanı genişlerdi.
* Kutup daireleri 60° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Kutup Kuşağı genişlerdi. Orta Kuşak daralırdı.
* Orta Kuşak'ta yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk olurdu.
* Dolayısı ile ülkemizde orta kuşakta yer aldığı için yazlar daha sıcak kışlar daha soğuk geçerdi.
* Yıllık sıcaklık farkı artardı.
* Gece ile gündüz arasındaki süre farkı artardı.
* Ekvator'la Ekliptik düzlemi arasındaki açı 30° olsaydı; Matematik iklim kuşakları şekildeki gibi olurdu.
Ekvatorla Ekliptik arasındaki açı 23° 27'dan küçük örneğin; 10° olsaydı,
* Eksenle ekliptik arasındaki açı 90°-10° = 80° olurdu.
* Dönenceler 10° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Kutup Kuşağı daralırdı.
* Tropikal Kuşağın alanı daralırdı. Orta kuşak genişlerdi.
* Kutup daireleri 80° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Türkiye'de yazlar daha serin, kışlar ılık geçerdi. Yıllık sıcaklık farkı azalırdı.
* Gece-gündüz arasındaki süre farkı azalırdı.
* Orta Kuşakta yazlar daha serin, kışlar daha ılıman geçerdi.
* Ekvator'la Ekliptik düzlemi arasındaki açı 10° olsaydı, matematik iklim kuşakları şekildeki gibi olurdu.
Ekvator'la ekliptik düzlemi çakışık olsaydı:
(Eksen eğikliği olmasaydı)
* Mevsimler oluşmazdı.
* Gece ve gündüz süreleri değişmezdi, yıl boyunca Dünya'nın her yerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanırdı.
* Her iki yarımkürede aynı dönemde aynı sıcaklık koşulları yaşanırdı.
* Güneş ışınları bir bölgeye, her gün aynı saatlerde aynı açılarla düşerdi.
* Aynı meridyen üzerindeki yerlerde yıl boyunca Güneş aynı anda doğar, aynı anda batardı.
* Aydınlanma Çemberi yıl boyunca kutup noktalarından geçerdi.
* Her yerde bahar dönemindeki (Eylül ve Marttaki) koşullar yaşanırdı. Bu durum yıl boyunca devam ederdi.
Güneş ışınlan, dönenceler arasında kalan her noktaya yılda iki defa, dönenceler üzerinde alınacak noktalara yılda bir defa dik gelir. Dönenceler dışında kalan noktalara ışınların dik gelme ihtimali yoktur.
Güneş'in tam doğudan doğup, tam batıdan batması ancak dönenceler arasmda görülür. Çünkü; bu durum, ancak ışınların o gün, o yere, öğlen tam dik gelebilmesi ile sağlanır. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınlarının yere değme açısı yeryüzünde alınacak herhangi bir noktaya 900-Enlem formülü ile hesaplanarak bulunur. 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde; 900-Enlem formülüne, yaz yaşayan yarımküre için 23°27' eklenir, kış yaşayan yarımküre için 23° 27' çıkarılır.
C-12 Güneşin geliş açısına göre değişir.Öğle vakitlerinde kısa,ikindi vakitlerinde uzundur.
C-13 Matematik iklim kuşaklari hangileridir? Sinirlari nerelerdir?
Matematik İklim Kuşakları : Dünya’nın eksen eğikliğine göre belirlendiği için, sınırları dönenceler ve kutup daireleridir.
Bunlar;
Matematik iklim kuşakları eksen eğikliğine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Buna göre ekvator ile dönenceler arasındaki alana tropikal kuşak, dönenceler ile kutup daireleri arasındaki alanlara orta kuşak, kutup daireleri ile kutup noktaları arasındaki alana da kutup kuşağı denir.
Tropikal kuşak yıl içinde güneş ışınlarını 90 derecelik açıyla alabilen alanlardan oluşurken, kutup kuşağındaki yerler yılın bazı dönemlerinde güneş ışınlarını hiç alamayan yerleri kapsar.
Sıcak Kuşak
Dünya üzerinde yıllık ortalama sıcaklığı 20C ve üzerinde olan yerleri kapsar. Yıl içinde sıcaklık değişimi fazla değildir. Kuzey yarım kürede karalar fazla olduğu için sıcak kuşağın alanı güney yarım küreye göre daha geniştir.
Ilıman Kuşak
Dört mevsimin belirgin olduğu yıllık sıcaklık ortalaması 20 derece ile 0 derece arasında kalan yerleri kapsar. Karaların fazla olması nedeniyle kuzey yarım kürede daha geniş alan kaplar.
Soğuk Kuşak
Ortalama sıcaklığı 0 derecenin altında olan yerleri kapsar. Bu kuşak denizlerin fazla olması nedeniyle güney yarım kürede daha geniştir.
C-14 21 Aralıkta Kuzeye doğru , 21 Haziranda güneye doğru , güneşin yakın ve uzak oluşundan dolayı
C-15 Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşüne göre değişir.
Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşünün Diğer Sonuçları Şunlardır:
Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.
Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.
Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur.
Muson rüzgârları meydana gelir.
Gece - gündüz uzunlukları değişir.
Güneş’in ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile, Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir.
Cisimlerin gölge boyları değişir.
Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.
Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez, dönenceler arasına iki kez dik düşer.
C-16 Ekinoks nedir, hangi günlerde gerçekleşir?
21 mart ve 21 eylül tarihlerinde ekvatora dik düşer . her yerde gece ve gündüzler eşit olur . bu duruma Ekinoks denir.
Ekinoks ya da Gün tün eşitliği, güneş ışınlarının ekvatora dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. yılda iki kez tekrarlanır.
Kuzey Yarı kürede yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu - 23 Eylül Sonbahar Ekinoksudur.
Güney Yarı kürede yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 23 Eylül İlkbahar Ekinoksudur.
Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu Günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır.
21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks ( gece - gündüz eşitliği ) tarihleri denir.
SAYFA:25
Ç: ÇOKTAN SEÇMELİ SORU CEVAPLARI
1-C 2- E 3-D 4-A 5-B
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME(53-54)
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları yukarıdaki haritaya göre yanıtlayınız.
1. Ankara ile Eskişehir arası kuş uçuşu uzunluğu ölçünüz. Bu iki şehir arasındaki gerçek uzaklık kaç km’dir? Bulunuz.
200 km
2. Haritada 3,3 cm2 olarak gösterilen bir yerin gerçek alanı kaç km2 dir?
GA=HÖ2XHA GA=(10000000)2 X3,3 GA =100000000000000cm2x3,3
GA=330000000000000 cm2
GA=33000 km2
3. İzmit’te yerel saat 12.00 iken Ordu’da kaçtır?
İzmit:30 derece doğu, Ordu:38 derece doğu
Meridyen Farkı: 8 tane, Yerel Saat Farkı:8x4=32 dakika
Ordu daha doğuda olduğu için 12.00+32= 12.32
4. Konya ile Iğdır arasındaki yerel saat farkı yaklaşık olarak ne kadardır?
Konya 33 derece doğu, Iğdır 44 derece doğu. Meridyen farkı 44-33=11 tane YSF=11x4dakika=44 dakika
5. Iğdır, Sinop, Antalya, İstanbul ve Sivas illeri hangi meridyen ve paraleller arasında bulunmaktadır? Bu illerin coğrafi koordinatlarını yaklaşık olarak belirtiniz.
Iğdır:39-40 K 43-45 D
Sinop:41-42 K 34-36 D
Antalya:36-37 K 30-31 D
İstanbul:29-30 D 41-42 K
Sivas:39-40 K 36-38 D
6. 38°-40° kuzey paralelleri, 34°-36° doğu meridyenleri ve 36°-38° kuzey paralelleri, 28°-30° doğu me¬ridyenleri arasında yer alan iller hangileridir?
38°-40° K, 34°-36° D =Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Nevşehir, Aksaray
36°-38° K, 28°-30° D =Muğla, Denizli
7. Haritada aralarında 3 cm uzaklık olan iki yer arasındaki gerçek uzaklık kaç km’dir?
GU=10000000x3 cm, GU=30000000cm GU=300 km
8. Haritada 4 cm olarak ölçülen bir uzaklık, ikinci bir haritada 8 cm olarak ölçülmüşse ikinci
Haritanın ölçeğini bulunuz.
1.Harita
GU=10000000x4 GU=400 km
2.Harita
HÖ=HU/GU, HÖ=8cm/400 km HÖ=8cm/40000000cm HÖ=1/5000000
9. 21 Martta Güneş, Konya’da battıktan ne kadar zaman sonra İzmit’te batacaktır?
Konya:33 derece doğu, İzmit:30 derece doğu
Meridyen farkı: 33-30=3 tane YSF:3x4dakika=12 dakika sonra batar
10. İzmir, Kayseri, Diyarbakır, Zonguldak ve Erzurum illerinden, aralarındaki yerel saat farkı en az ve en
fazla olanlar hangileridir?
İzmir 27 D, Kayseri 35 D, Diyarbakır 40 D, Zonguldak 32 D, Erzurum 41 D
En az: Diyarbakır-Erzurum
En Fazla: İzmir-Erzurum
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. Rize ili ve çevresini gösteren bir fiziki haritada yeşil, sarı, kahverengi ve bu renklerin tonlarının kul¬lanılması, Rize’nin yer şekilleriyle ilgili nasıl bir bilgi verir?
Farklı yükseltilerde arazinin olduğunu gösterir
2. Dünya haritalarındaki kara ve denizlerin boyutlarında bozulma olmasının nedeni nedir?
Küresel görünümün düzleme aktarılmasıdır
3. Bir çizimin harita olabilmesi için hangi özellikleri taşıması gerekir?
Kuş bakışı görünüm, ,Ölçekli çizim, Düzlem üzerine çizim
4. Aynı büyüklükteki kâğıtlara, kâğıdın tamamını dolduracak şekilde çizilen Asya, Türkiye ve Ankara haritalarını ayrıntısı en fazla olandan en az olana doğru sıralayınız.
Ankara-Türkiye-Asya
5. Bir izohips haritasında eğrilerin sık ve seyrek geçtiği yerler hangi alanlardır?
Seyrek geçtiği yerler: Eğimin az olduğu düz yerler
Sık geçtiği yerler: Eğimin fazla olduğu yerler
6. Bir arazinin profilini çıkarmak için hangi tür haritalardan yararlanılır
Fiziki haritalardan Büyük ölçekli Topografya haritaları , özellikle izohips yöntemi ile çizilmiş haritalar en uygun olanıdır
A. Aşağıdaki sözcük ve sözcük gruplarını kullanarak cümlelerdeki noktalı alanları tamamlayınız.
“azdır, ölçek, lejant, değişmez, küçük ölçekli, her yerde aynıdır, kuş bakışı görünüşe göre çizilmesi, ölçek, başlık, lejant, ayrıdır, aynıdır, en fazladır, açı cinsinden uzaklığıdır, dorukları gösterir, deniz kıyısını gösterir”
1. Büyük ölçekli haritalarda ayrıntı FAZLADIR
2. Bütün haritalarda uzaklık ve alan haritalardaki ÖLÇEK ten yararlanarak hesaplanabilir.
3. Yükseklik ve coğrafi koordinatlar haritanın ölçeğine göre DEĞİŞMEZ
4. Aynı saat diliminde bulunan ülkelerin saat ayarları AYNIDIR
5. İzohips haritalarında iç içe çizilmiş olan eğrilerden en içte olanının yüksekliği EN FAZLADIR
6. İzohips haritalarında eğrilerin nokta hâlini aldığı yerler DORUKLARI GÖSTERİR
7. İzohips haritalarında eğrilerin “0” metreyi gösterdiği yerler DENİZ KIYISINI GÖSTERİR
8. Enlem, bir noktanın Ekvator’a AÇI CİNSİNDEN UZAKLIĞIDIR
9. Haritalardaki işaret ve renklerin hangi anlama geldiği haritanın LEJANT kısmında gösterilir.
10. Atlas ve duvar haritaları KÜÇÜK ÖLÇEKLİ haritalardır.
Ç. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanhş olanların yanına “Y” harfini yazınız.
1. Haritalar belirli bir ölçeğe göre çizilir. (D)
2. Kroki, bir çeşit haritadır. (Y)
3. Haritalardaki ayrıntı ölçeğe göre değişir. (D)
4. Projeksiyon, Dünya’yı en az hatayla gösterme yöntemlerindendir. (D)
5. Paraleller arasındaki uzaklık her yerde aynıdır. (D)
6. Bir meridyen üzerindeki her yerde Güneş, yıl boyunca aynı saatte doğar. (Y)
7. İzohips haritalarında eğriler arasındaki uzaklık değişmez. (Y)
8. Küçük ölçekli haritalar çok ayrıntılıdır. (Y)
9. 1 saat yerel saat farkı bulunan iki yer arasında 15 meridyen vardır. (D)
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
1-Aynı büyüklükteki kâğıtlara, kâğıdın tamamını dolduracak şekilde haritaları çizilen aşağıdaki yerlerden hangisinin ölçeği daha küçüktür?
A) Fransa
B) Çin
C) Türkiye
D) Marmara Denizi
E) Ankara
2-Meridyenlerin birbirine paralel çizildiği bir Dünya haritasında, numaralandırılmış yerlerden hangi¬si en az hatayla gösteril¬miş olur?
A) I B) II C) III
D) IV E) V
3-Yukarıda yüz ölçümleri gös¬terilen bölgelerin 1/10.000 ölçekli planları çizilirse bu haritalardaki ayrıntı için aşağıdakilerden han¬gisi doğru olur?
A) I > II > III
B) III > I > II
C) I = II = III
D) I = II > III
E) II > I > III
4- 1 / 500.000 ölçekli bir haritada Eber Gölü’nün
alanı 9 cm2, ikinci bir haritada Eber Gölü 25 cm2 ile gösterilmiştir.
Buna göre ikinci haritanın ölçeği aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 / 30.000 B) 1 / 250.000
C) 1 / 50.000 D) 1 / 300.000
E) 1 / 500.000
5- 1 / 800.000 ölçekli bir Türkiye idari dağılış
haritasından aşağıdaki bilgilerden hangisi
elde edilemez?
A) Gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki far¬kın hesaplanması
B) Van Gölü ile Tuz Gölü arasındaki harita uzunluğunun hesaplanması
C) Ankara ilinin alanının hesaplanması
D) Türkiye’nin enlem ve boylam derecelerinin hesaplanması
E) İstanbul’dan Adana’ya giden kara yolunun hangi şehirlerden geçtiğinin belirlenmesi
6-Aşağıda verilenlerden hangisi küçük ölçekli haritaların özelliklerinden değildir?
A) Ayrıntı azdır.
B) Kara ve denizlerin boyutlarında hata fazladır.
C) Duvarda daha az yer kaplar.
D) İzohipsler arasındaki yükseklik farkı çok az¬dır.
E) Kesir ölçekli haritalarda paydadaki değer bü¬yüktür.
7- I-Bir ölçeğe göre çizilmesi
II-Yeryüzü şekillerinin izohips yöntemiyle gös¬terilmesi
III-Coğrafi bölge ve bölüm sınırlarını göstermesi
IV-Kuş bakışı çizilmiş olması
Yukarıdaki özelliklerden hangisi ya da hangilerinin her haritada mutlaka bulunması gerekir?
A) I ve II B) Yalnız III
C) II ve IV D) Yalnız IV
E) I ve IV
8-Yukarıdaki izohips haritasında numaralandırılmış yerlerden hangisi yanlış tanımlanmıştır?
A) I: Kapalı çukurluk
B) II: Yamaç
C) III: Boyun
D) IV: Vadi
E) V: Sırt
9
. Yandaki izohips harita¬sında eğriler 75 m’de bir verilmiştir.
Haritadaki verilere göre
I- K - L arasındaki eğim
II-Taralı bölgenin alan
III-A - B arasındaki eğim
IV-Bulunduğu yarım küre
bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) I, II ve III
B) I ve II
C) I, II, III, IV
D) II ve IV
E) I ve III
SAYFA 55
D:ÇOKTAN SEÇMELİ CEVAPLARI
1-B 2-D 3-B 4-D 5-A 6-E 7-E 8-E 9-A
SAYFA 65
A-Aşağıdaki soruları yanıtlayınız .
C-1-
Güneşin dönük yüzü aydınlık diğer taraf karanlık
Ekvator’dan kutuplara doğru sıcaklık azalır
Güneş ışınları farklı açılarla düşer
C-2 Güneş doğudan doğar , gece gündüz birbirini izler
C-3 2-3 Ocak güneşe en yakın ; 3-4 temmuz güneşe en uzak olduğu zamandır. Kuzey ve Güney yarımkürelerde farklı tarihlerde yaz ve kış yaşanır
C-4 Mevsimler oluşmazdı sıcaklık değişimi olmazdı
c-5 Dünyanın şekli
C-6 23 derece 27’ dakika yer yuvarlağının Ekvator düzlemiyle ekliptik arasındaki açıdır
C-7 Mevsimler, gece - gündüz farkı
C-8 Her yerde gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir
Güneş ışınları yerel saatle 12 ‘de Ekvatora dik düşer
Aydınlanma daireleri Kutup noktalarından geçer
Aynı meridyenler üzerindeki yerlerde Güneş aynı anda doğar ve batar .
C-9
21 HAZİRAN DURUMU:
a. Kuzey Yarım Küre
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 90°lik açı ile düşer.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar gündüzler gecelerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi, güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dik açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları küçülmeye başlar.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar.
b. Güney Yarım Küre
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 43°06' lık açı ile düşer.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesi’nin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar.
Oğlak Dönencesi’nin güneyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalır.
21 ARALIK DURUMU
a. Kuzey Yarım Küre
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43°06' lık açı ile gelir.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 21 Mart tarihine kadar, geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar.
Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalmaya başlar.
b. Güney Yarım Küre
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne 90° lik açı ile gelir.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Oğlak Dönencesi’nden güneye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar. Ancak 21 Mart tarihine kadar, gündüzler gecelerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi’ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesi’nin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dik açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları küçülmeye başlar.
Oğlak Dönencesi’nin güneyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar.
C-10 Dönenceler arasına dik düşer
C-11
30° = 60° olurdu.
* Dönenceler 30° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Tropikal Kuşağın alanı genişlerdi.
* Kutup daireleri 60° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Kutup Kuşağı genişlerdi. Orta Kuşak daralırdı.
* Orta Kuşak'ta yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk olurdu.
* Dolayısı ile ülkemizde orta kuşakta yer aldığı için yazlar daha sıcak kışlar daha soğuk geçerdi.
* Yıllık sıcaklık farkı artardı.
* Gece ile gündüz arasındaki süre farkı artardı.
* Ekvator'la Ekliptik düzlemi arasındaki açı 30° olsaydı; Matematik iklim kuşakları şekildeki gibi olurdu.
Ekvatorla Ekliptik arasındaki açı 23° 27'dan küçük örneğin; 10° olsaydı,
* Eksenle ekliptik arasındaki açı 90°-10° = 80° olurdu.
* Dönenceler 10° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Kutup Kuşağı daralırdı.
* Tropikal Kuşağın alanı daralırdı. Orta kuşak genişlerdi.
* Kutup daireleri 80° Kuzey ve Güney paralellerinden geçerdi.
* Türkiye'de yazlar daha serin, kışlar ılık geçerdi. Yıllık sıcaklık farkı azalırdı.
* Gece-gündüz arasındaki süre farkı azalırdı.
* Orta Kuşakta yazlar daha serin, kışlar daha ılıman geçerdi.
* Ekvator'la Ekliptik düzlemi arasındaki açı 10° olsaydı, matematik iklim kuşakları şekildeki gibi olurdu.
Ekvator'la ekliptik düzlemi çakışık olsaydı:
(Eksen eğikliği olmasaydı)
* Mevsimler oluşmazdı.
* Gece ve gündüz süreleri değişmezdi, yıl boyunca Dünya'nın her yerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanırdı.
* Her iki yarımkürede aynı dönemde aynı sıcaklık koşulları yaşanırdı.
* Güneş ışınları bir bölgeye, her gün aynı saatlerde aynı açılarla düşerdi.
* Aynı meridyen üzerindeki yerlerde yıl boyunca Güneş aynı anda doğar, aynı anda batardı.
* Aydınlanma Çemberi yıl boyunca kutup noktalarından geçerdi.
* Her yerde bahar dönemindeki (Eylül ve Marttaki) koşullar yaşanırdı. Bu durum yıl boyunca devam ederdi.
Güneş ışınlan, dönenceler arasında kalan her noktaya yılda iki defa, dönenceler üzerinde alınacak noktalara yılda bir defa dik gelir. Dönenceler dışında kalan noktalara ışınların dik gelme ihtimali yoktur.
Güneş'in tam doğudan doğup, tam batıdan batması ancak dönenceler arasmda görülür. Çünkü; bu durum, ancak ışınların o gün, o yere, öğlen tam dik gelebilmesi ile sağlanır. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınlarının yere değme açısı yeryüzünde alınacak herhangi bir noktaya 900-Enlem formülü ile hesaplanarak bulunur. 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde; 900-Enlem formülüne, yaz yaşayan yarımküre için 23°27' eklenir, kış yaşayan yarımküre için 23° 27' çıkarılır.
C-12 Güneşin geliş açısına göre değişir.Öğle vakitlerinde kısa,ikindi vakitlerinde uzundur.
C-13 Matematik iklim kuşaklari hangileridir? Sinirlari nerelerdir?
Matematik İklim Kuşakları : Dünya’nın eksen eğikliğine göre belirlendiği için, sınırları dönenceler ve kutup daireleridir.
Bunlar;
Matematik iklim kuşakları eksen eğikliğine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Buna göre ekvator ile dönenceler arasındaki alana tropikal kuşak, dönenceler ile kutup daireleri arasındaki alanlara orta kuşak, kutup daireleri ile kutup noktaları arasındaki alana da kutup kuşağı denir.
Tropikal kuşak yıl içinde güneş ışınlarını 90 derecelik açıyla alabilen alanlardan oluşurken, kutup kuşağındaki yerler yılın bazı dönemlerinde güneş ışınlarını hiç alamayan yerleri kapsar.
Sıcak Kuşak
Dünya üzerinde yıllık ortalama sıcaklığı 20C ve üzerinde olan yerleri kapsar. Yıl içinde sıcaklık değişimi fazla değildir. Kuzey yarım kürede karalar fazla olduğu için sıcak kuşağın alanı güney yarım küreye göre daha geniştir.
Ilıman Kuşak
Dört mevsimin belirgin olduğu yıllık sıcaklık ortalaması 20 derece ile 0 derece arasında kalan yerleri kapsar. Karaların fazla olması nedeniyle kuzey yarım kürede daha geniş alan kaplar.
Soğuk Kuşak
Ortalama sıcaklığı 0 derecenin altında olan yerleri kapsar. Bu kuşak denizlerin fazla olması nedeniyle güney yarım kürede daha geniştir.
C-14 21 Aralıkta Kuzeye doğru , 21 Haziranda güneye doğru , güneşin yakın ve uzak oluşundan dolayı
C-15 Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşüne göre değişir.
Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşünün Diğer Sonuçları Şunlardır:
Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.
Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.
Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur.
Muson rüzgârları meydana gelir.
Gece - gündüz uzunlukları değişir.
Güneş’in ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile, Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir.
Cisimlerin gölge boyları değişir.
Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.
Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez, dönenceler arasına iki kez dik düşer.
C-16 Ekinoks nedir, hangi günlerde gerçekleşir?
21 mart ve 21 eylül tarihlerinde ekvatora dik düşer . her yerde gece ve gündüzler eşit olur . bu duruma Ekinoks denir.
Ekinoks ya da Gün tün eşitliği, güneş ışınlarının ekvatora dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. yılda iki kez tekrarlanır.
Kuzey Yarı kürede yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu - 23 Eylül Sonbahar Ekinoksudur.
Güney Yarı kürede yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 23 Eylül İlkbahar Ekinoksudur.
Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu Günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır.
21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks ( gece - gündüz eşitliği ) tarihleri denir.